Waar zijn de hippies?
Iedere cultuur toont impliciet welke noden zij voelt aan de hand van culturele praktijken zoals muziek, schilderkunst en iets breder, levensstijl. Men kan zich zelfs zo bewust zijn van het gemis aan bepaalde duurzame behoeftebevredigingen dat men vervolgens een 'subcultuur' omarmt. De hippiebeweging was zo’n subcultuur, en de behoeften die zij openlijk etaleerde zijn ook nu nog steeds relevant.
Fashion of activisme?
‘Punk became a fashion like hippie used to be’ luidt het in een songtekst van een punkband genaamd Crass. Hoewel hun kritiek gericht was op de punkbeweging, ontdekken we gelijk waardoor zij een vermeende modetrend zoals de hippiebeweging trachtte te vermijden: men handelt niet naar datgene waarvoor men staat. ‘Corporate greed kills’ keelde men mee met pakkende songs waarmee men bakkenvol geld verdiende. ‘Make love not war’ verkondigde men massaal in betogingen waarna seksuele ziekten zich razendsnel verspreidden in naam van free love. ‘A working class hero is something to be, but if you wanna be a hero, well, just follow me’, dus bedelden me maar bij die werkende klasse wier bezit ressentiment of spot genereerde. ‘Power to the people’ ofschoon men met die vrijgevochten macht niets anders deed dan gedrogeerd door de heroïne in de goot te liggen. ‘Question authority’ maar slechts zelden werd afgevraagd waarom. ‘Smash the system’, maar een alternatief dat mogelijk op lange termijn kan werken was volledig uitgesloten.
Het lijkt erop dat men uiterst sentimenteel en onbezonnen allerhande wensen overbracht in de vorm van zelfexpressie, maar er veranderde niets wezenlijks. Doch laten we het kind niet met het badwater weggooien. De hippiebeweging was aanstekelijk en waarom dat zo is vinden we terug in de reeds opgenoemde principiële slogans.
In de jaren zestig zat de gemiddelde Amerikaan doorgaans gekluisterd aan zijn televisiescherm nadat men telkens in blikkendozen op wielen terugkwam van vermeende nutteloze en doelloze sisyfusarbeid. De jeugd daarentegen zag in dat er vele maatschappelijke problemen opdoken waaraan niets werd gedaan in de politiek. De hippies zetten zich massaal af tegen een bekrompen omgeving die verdoofd, verslaafd en gebrainwashed was en de nood aan vitaliteit, solidariteit en (opr)echtheid moest gehoord worden. Misschien was de hippiebeweging een ‘fashion’ waarvan politiek ‘activisme’ een onderdeel uitmaakte?
De hippieleerschool
Uit fouten kunnen we leren. De hippiebeweging was een ‘beweging’, en dat is zijnerzijds een systeem. Eigen aan systemen is dat zij mechanisch werken. Dat hoeft niet altijd problematisch te zijn. Echter, wanneer een systeem als middel verwordt tot doel, wordt het akelig. Is het mogelijk dat de hippiebeweging niet zozeer een tegenreactie was, maar eerder een reactie op (en radicalisering van) datgene waartegen ze protesteerden?
‘Smash the system’ is makkelijker gezegd dan gedaan: wie, of liever, welk systeem gaat dat probleem oplossen? De hoop die quasi iedere hippie in het hart droeg, bestond erin een wereld te introduceren waarin vrede, broederschap, vrijheid en gelijkheid heerst. Soortgelijke ideeën broeden ook in het hart van revolutionairen. De moed om stappen te ondernemen wordt gevoed door sentiment, en dat was niet anders bij de hippies.
Men had de bloemenkransen en de blote voeten ter verbinding met de aarde nodig om zich zichtbaar af te zetten tegen een samenleving bestaande uit plastic rozen en een massaproductie van niet duurzame schoenen. Om dat te doen moest men gebruik maken van middelen zoals muziek die de massaproductie van muziekinstrumenten de hoogte in sloeg en moest men het klein beetje geld dat men bijeen raapte, spenderen aan goederen die de status quo onderdrukten, zoals LSD en dergelijke meer. Bovendien stonden deze instrumenten en psychedelische middelen in teken van een toonbeeld: het vrijgevochten individu.
Maar is die ‘vrijvechting’ niet dezelfde teneur die heerst achter de technologische en kapitalistische vooruitgang waartegen de hippies zich verzetten? De hippiebeweging wierp beslist veel vraagtekens op, en toch hebben we nieuwe hippies nodig.
Men had de bloemenkransen en de blote voeten ter verbinding met de aarde nodig om zich zichtbaar af te zetten tegen een samenleving bestaande uit plastic rozen en een massaproductie van niet duurzame schoenen.
Hippie-inzicht
Iedere beweging die vrijheid propagandeert, hanteert een specifieke agenda, wie hem volgt, sleutelt aan zijn ethos (ethische en morele hoedanigheden). Hoewel de hippiebeweging wellicht inderdaad een modetrend was die even snel verdween als dat ze opkwam, was zij niettemin haast noodzakelijk.
De aandacht voor de oorlog in Vietnam destijds werd veelvuldig aangewakkerd door het hippiegebeuren, jongeren reageerden hierop door niets anders te volgen dan een herdachte moraal – hoewel, echt herdacht was hij niet omdat men slechts diepgewortelde bestaande waarden herontdekten en volgden.
Die waarden en de belangen (in het licht ervan) lijken tegenwoordig steeds geringer te worden. In de jaren zestig was het westen eindelijk terug wat gerecupereerd van de Tweede Wereldoorlog: de gemiddelde burger had weer centen en technologische vooruitgang draaide wederom op volle toeren. Gelijk zag de jeugd in dat deze zaken buitensporig werden achterna gejaagd. Wat doet die technologie met ons? Auto’s stimuleren eenzaamheid, reflexen ten koste van reflectie, en een relativering van het milieubewustzijn. Scholen maken van kinderen niet zozeer goede, dan wel productieve burgers – ongeacht of zij daarna zinvol in het leven zullen staan en voldoende beschermd zijn tegen burn-outs en andere stressgerelateerde kwellingen. Televisieschermen verdoven de overwerkte werkmier en verdoezelen aandacht voor het eigen welzijn. Dit alles hadden de hippies zeer goed begrepen.
Wat zouden de hippies van tegenwoordig doen?
Een oproep
Televisies zijn tegenwoordig het probleem niet meer, er zijn immers andere brainwash methoden. De sociale media is daarvan het uitgelezen voorbeeld. Men neemt deel aan online discussies door argumenten op te werpen die vaak rechtstreeks komen uit een of ander Facebookartikel dat impliciet reclame maakt voor producten en ideeën.
Ook Netflix en andere streamingdiensten werken eraan mee: de kijker kan haast alles zien wanneer en waar hij maar wil, en kan zelfs zijn invloed uitoefenen op bepaalde series door zelf de volgorde en dus de ervaring aan te passen. Het wordt allemaal vrijer en individueler, maar de onderhuidse werking blijft dezelfde als die van de goede oude TV box: het verdooft het verstand.
Wat met auto’s, zij zijn toch milieuvriendelijker aan het worden? Hoewel die uitspraak ongetwijfeld ongenuanceerd is, blijven zij een middel in naam van vrijheid en dus tegen socialiteit. De transportmiddelen waaruit we kunnen kiezen zijn legio, we zijn iedere dag overal en nergens – of thuis wanneer het weer even niet meer gaat. Om stoom af te blazen spreken we daarom af met anderen, dat wordt zeer nauwkeurig ingepland want time costs money.
Men heeft tegenwoordig ingezien dat het ‘leven om te werken’ niet werkt, maar nu ‘werkt men om te leven’. Niemand wil nog voor een baas werken, maar werken voor zichzelf verdubbelt de kopzorgen omdat men alles zelf in handen wil hebben. Een goed voorbeeld hiervan is de zogenaamde ‘influencer’ die, niet alleen de schijn van zijn toneeltje (zijn kwade trouw) moet ophouden, hij gelooft haast dat hij die persoon in de filmpjes is. Wie dicteert trouwens zijn werk? Niet de behoeften van zijn medemens, maar de wensen van zijn cliënteel behept met een kortstondige aandachtsspanne. Zijn deze working class heroes niet even uitgeput, verstrooid en zinloos bezig als de zombies aan de lopende band waartegen zij zich verzetten (zonder wie hun activiteiten overigens onmogelijk worden)?
Waar is de antikapitalist die niet zijn ressentiment wil uitoefenen op de rijken omdat hij niet heeft wat zij hebben, maar die beseft dat er een verschil is tussen behoeften en verlangens? Waar is de luddiet die trots is op wat hij met zijn vertrouwde techniek geschapen heeft, en niet geestelijk geketend is aan de eindeloze gang van de nieuwste technische snufjes? Waar is de fietser/wandelaar die zijn auto verkoopt opdat hij onderweg nog eens iemand tegenkomt en zo zijn immer sluimerende angststoornissen intoomt en in bedwang houdt?
Over Mathew Haegemans
Mathew Haegemans (1990) studeerde psychologie en filosofie en is daarnaast doorgaans actief in allerhande muzikale projecten. Het meeste van zijn tijd brengt hij door met pen en papier begeleid door (filosofische) vragen die opgeroepen worden door een gezonde dosis verwondering.
Filosofie is kritiek, en de vraag ‘Wat moet ik doen?’ wordt er mateloos door beïnvloed. De kerngedachte die Mathew dan ook voortdurend begeestert is, bij monde van Socrates, dat hij weet dat hij niet(s) weet. Deze wijsheid krijgt voortdurend nieuwe gestalten in ieder tentatief schrijfsel van zijn hand: wat geschreven staat, is een ernstige ofschoon ludieke poging om vanuit een waarachtige houding ware en relevante bevindingen te delen – werken ze niet, dan botsen ze.
En daar gaat het in de filosofie om: kennis is het resultaat van een opgeschort denken waarmee we enkel iets zijn als het ten volle onze leefwereld aangaat.
Contact: mathewhaegemans@gmail.com
Vond je dit een boeiend artikel en wil je meer artikelen?
Abonneer je nu en ontvang één jaar lang alle edities van Bloom. Bespaar €20 en geniet van de voordelen.
Word een Bloom’er
-
>
8 edities van het Bloom-tijdschrift op jaarbasis
-
>
toegang tot alle leesartikelen uit het Bloom-tijdschrift + extra leesvoer
-
>
EXCLUSIEF! bereken en lees (on)beperkt persoonlijke geboortehoroscopen
-
>
kortingen op geselecteerde producten in de BloomShop
-
>
unieke themahoroscopen: je Jaarhoroscoop 2024, Ascendanthoroscoop 2023-2024, je Chinese horoscoop 2024,...
Reacties
Een account is verplicht om te reageren. Log in of registreer je nu
Inloggen / registreren