De universele wijsheid van mandala's

De symboliek en kracht van een mandala

Mandala’s inspireren en geven richting aan je leven. Het verschil tussen oosterse en westerse mandala’s ligt in het doel waarvoor ze dienen. Daar waar ze in het Oosten of in oude culturen voornamelijk worden gebruikt voor religieuze rituelen zijn ze in het Westen eerder gericht op het individuele proces.

In de mandala vind je veel aspecten van het leven. De buitenrand is rond, zoals de aarde die om de zon draait, en is in een voortdurende beweging. Symbolisch verwijst de mandala zo naar de kring van mensen waarmee je relaties onderhoudt en weerspiegelt hij de impact die ervaringen en de daaraan verbonden cycli van het leven op de mens heeft. De binnenkant van de cirkel is de veilige ruimte waarin je kunt experimenteren en je creativiteit ontdekken. Het centrum van de mandala staat symbool voor de bron van waaruit je leeft, al dan niet religieus geïnspireerd. Het is als een beweging van binnen naar buiten en vice versa, van ontvangen en ook weer teruggeven. Zo zijn centrum en buitenkant één met daar tussenin de ruimte om te leven, te creëren en te zijn.

In de 20e eeuw ontdekte psychiater Carl G. Jung de mandala als een voorstelling van het onbewuste. Hij begeleidde mensen in moeilijke fasen van hun leven en zag ze spontaan en onbewust cirkels tekenen. Hij stimuleerde dit tekenen in creatieve therapiesessies en kwam tot de vaststelling dat het een doeltreffend hulpmiddel kon zijn in perioden van instabiliteit of stress. Zo raakte hij ervan overtuigd dat mandala’s helend werken bij de ontwikkeling van de persoonlijkheid, omdat ze daadwerkelijk ordening teweegbrengen en niet enkel uitdrukken.

In navolging hiervan kan je stellen dat in onze huidige tijd het ontwerpen en/of kleuren van een mandala inzichten evenwicht kan doen ontstaan in een rust- en zinzoekende geest. In een samenleving waar beschikbaar zijn en prestaties leveren de boventoon voeren, vallen immers veel mensen uit door overbelasting, stress en burn-out. Ze hebben een lange weg van herstel te gaan en moeten hun dagelijkse leven opnieuw inrichten met aandacht voorevenwicht tussen werk en zelfzorg

Symmetrie versus intuïtie

Symmetrisch ontwerp

Je kunt ervoor kiezen om symmetrisch te werken. Je start met een punt en een cirkel en je deelt deze op in gelijke vlakken en cirkels. Hierin herhaal je steeds dezelfde patronen, vormen, kleuren en symbolen. Het repetitieve ervan geeft rust en structuur.

Voorbeeld: ‘Kosmos'

Deze mandala is zelfs in zijn symmetrie wat atypisch. Het centrum ervan vertegenwoordigt de oerknal. De vibrerende cirkels, onderbroken en toch verbonden in tinten blauw, zijn de communicatie tussen de bron (centrum, kracht) ende wereld. Buiten de witte cirkel veranderen de kleuren, als symbool voor de diversiteit in alles wat leeft. Boven zijn zon en maan verenigd, mannelijk en vrouwelijk, yin en yang. Onderaan de aarde, in tinten rood naar goud, leven en vruchtbaarheid. De stralen die vanuit het middelpunt vertrekken en de zon en maan omgeven, vertegenwoordigen het verlangen van de bron naar vrede en stabiliteit. De mandala zit vervat in een vierkant, wat ook weer verwijst naar de aarde en structuur. Het zwarte papier is de kleur van het heelal dat zijn kostbaarheden in ontelbare kleuren prijsgeeft.

Intuïtief ontwerp

Je kunt ook kiezen voor een intuïtieve manier van tekenen, vertrekkende van een punt en een cirkel. Het creatieve proces spreekt je onderbewust zijn aan en zo vormen zich kleuren en figuren zonder datje bij aanvang een eindresultaat voor ogen hebt. Deze manier van creëren is vloeiender en daagt je uit om authentiek te zijn.

Voorbeeld: ‘Levenslabyrint’

Deze mandala werd gemaakt tijdens de donkere dagen van de herfst van vorig jaar. Er speelden zich in mijn leven een aantal zaken af waarmee ik iets moest aanvatten. Ze vroegen om nuances en geen rechtlijnigheid. De mandala is getekend op zwart papier (donkere dagen) en is van bij de start niet symmetrisch (nuances). Vanuit het centrum heb ik een ruw geschetst labyrint neergezet. Dan heb ik me afgevraagd hoe ik in die dingen mijn levenspad kleur kon geven. Ik besloot me te beperken tot de regenboogkleuren. Omdat water stroomt en aarde stabiliteit geeft, waren de tinten blauw en groen de eerste kleuren die in mij opkwamen. De beweging van boven naar onder en van buiten naar binnen – zie de brede ingang –gaf rust.

Ik heb er langer over gedaan om rond de kern – het middelpunt– te werken dan het kleuren van de buitenste banen van het labyrint. Een labyrint leidt ook weer naar buiten. Met de inzichten die groeiden tijdens het ontwerpen en kleuren, bakende ik de weg naar buiten af met kleine witte stipjes. Veilige wegen om het labyrint van het leven te bewandelen met hier en daar een wegwijzer. De regenboogkleuren verwijzen naar de chakra’s. Door je vragen te laten klinken in je hart, kan je ook de antwoorden horen. Als je je daarvoor openstelt, komt er evenwicht in je leven, tot zich weer een volgende vraag aandient waarmee je dan opnieuw aan de slag gaat.