Emotionele arbeid: een onzichtbare last voor vrouwen

Op 8 maart vierden we Internationale Vrouwendag, een mooi moment om even stil te staan bij de ongelijkheden die vrouwen nog steeds elke dag ervaren. Om met een positieve noot te beginnen: er is al veel veranderd. Het traditionele beeld in heteroseksuele relaties, waarin de man de kostwinner is en de vrouw zich bezighoudt met het huishouden en de kinderen, ligt grotendeels achter ons. Vrouwen werken steeds meer fulltime en mannen nemen vaker huishoudelijke taken op zich. Maar toch blijven er ongelijkheden bestaan, vaak in subtiele en minder zichtbare aspecten van het dagelijks leven.

Tijdsbestedingsonderzoek leert ons dat mannen gemiddeld nog steeds een aantal uren meer betaald werk verrichten dan vrouwen, maar toch blijkt dat vrouwen minder vrije tijd hebben dan mannen. Hoe kan dit? Vrouwen spenderen namelijk meer van hun tijd aan onbetaald werk. Huishoudelijk werk wordt nog vaak als iets gezien waarin mannen ‘helpen’ in plaats van een gedeelde verantwoordelijkheid. Daarnaast komt het overgrote merendeel van de emotionele arbeid binnen de relatie ook bij de vrouw te liggen.

De verjaardagen van je familie en vrienden onthouden en een kaartje of cadeautje uitkiezen, een menu voor de week opstellen en daarvoor een boodschappenlijstje klaarmaken, de sociale contacten van je gezin onderhouden, doktersafspraken maken, herinneren dat je dochter vandaag zwemles heeft en haar spullen klaarleggen, bijhouden welke huishoudelijke taakjes dringend moeten gebeuren, uitstapjes plannen, een luisterend oor zijn voor je gezin, familie en vrienden… Dit zijn allemaal voorbeelden van emotionele arbeid. Het zijn die kleine taakjes die ervoor zorgen dat je relatie en gezinsleven soepel blijft lopen. Veel vrouwen nemen, bewust of onbewust, deze taken op zich. En dat wordt vaak ook van hen verwacht.

Het kan gezien worden als een vorm van werk die onzichtbaar én onbetaald is. Het wordt als vanzelfsprekend gezien. Wanneer al die kleine taakjes zich beginnen op te stapelen omdat de verantwoordelijkheid bij één persoon wordt gelegd, is het soms moeilijk om het bos nog door de bomen te zien.

Daarbij gaat het ook niet altijd over wie hoeveel doet in het huishouden, maar eerder over wie de last draagt van de verantwoordelijkheid. Zo kan het zijn dat jullie de taken fifty-fifty verdelen, maar toch is het vaak de vrouw die aan deze taken denkt, ze organiseert en haar partner moet vragen bepaalde taken uit te voeren. Ook dat neemt veel tijd en energie in beslag en is mentaal uitputtend.

Nee. Er wordt vaak gedacht dat vrouwen van nature beter zijn in multitasken, plannen en zorgtaken. Het is foutief om te denken dat dit kenmerken zijn die van nature bij het vrouw zijn passen. Het heeft wel te maken met opvoeding en maatschappelijke verwachtingen. Van jongs af aan worden meisjes aangemoedigd om zorgzaam te zijn en rekening te houden met de gevoelens van anderen, terwijl jongens minder snel zulke verantwoordelijkheden krijgen toegeschreven. Dit betekent niet dat mannen niet in staat zijn om deze taken op zich te nemen, maar eerder dat zij er minder in worden getraind en zich er minder bewust van zijn. Emotionele arbeid is dus niet iets dat vrouwen ‘gewoon beter kunnen’, maar iets waarin ze zijn getraind en wat van hun verwacht wordt.